Thailand Techshow

TILAVAC: วัคซีนป้องกันเชื้อ Tilapia Lake Virus ในปลานิลและปลานิลแดง

นักวิจัย
ผศ.น.สพ.ดร.วิน สุรเชษฐพงษ์ นางสาวปุณธนาฒย์ ทัตติยพงศ์ ภาควิชาจุลชีววิทยาและวิทยาภูมิคุ้มกัน คณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

สถานภาพสิทธิบัตร

คำขอสิทธิบัตร เลขที่คำขอ 1601005713 เรื่อง วัคซีนเชื้อเป็นเพื่อป้องกันโรคไวรัสสายพันธุ์ไทย (ชนิดใหม่) ในปลานิลและปลาทับทิม ยื่นคำขอวันที่ 27 กันยายน 2559
อนุสิทธิบัตร เลขที่ 12850 เรื่อง การเพาะเลี้ยงเชื้อไวรัสที่ก่อโรคตายเดือนในปลานิลและปลาทับทิมในเซลล์เพาะเลี้ยง
คำขออนุสิทธิบัตร เลขที่คำขอ 1603001440 เรื่อง วัคซีนเชื้อตายเพื่อป้องกันโรคไวรัสชนิดใหม่สายพันธุ์ไทยในปลานิลและปลาทับทิม ยื่นคำขอวันที่ 15 สิงหาคม 2559
คำขออนุสิทธิบัตร เลขที่คำขอ 1603002362 เรื่อง ไพร์เมอร์ที่จำเพาะต่อเชื้อไวรัสชนิดใหม่สายพันธุ์ไทยในปลานิลและปลาทับทิมและการใช้ประโยชน์ ยื่นคำขอวันที่ 16 พฤศจิกายน 2559

ที่มา ข้อมูลเบื้องต้น ความสำคัญของปัญหา

ปลานิลและปลานิลแดงจัดเป็นสัตว์น้ำเศรษฐกิจสำคัญของประเทศไทยและประเทศอื่นๆ ทั่วโลก เช่น จีน อินโดนีเซีย อียิปต์ ฟิลิปปินส์ และอิสราเอล เป็นต้น ในประเทศไทยปลานิลและปลานิลแดงจัดเป็นสัตว์น้ำจืดที่มีการเพาะเลี้ยงมากที่สุด (ประมาณ 200,000 ตันต่อปี) คิดเป็นมูลค่าทางเศรษฐกิจ 9,700 ล้านบาทต่อปี มีเกษตรกรที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจนี้มากกว่า 300,000 ครอบครัว ในช่วงเวลา 5 ปีที่ผ่านมา เกษตรกรผู้เลี้ยงปลานิลและปลานิลแดงในประเทศไทย มักจะประสบปัญหาการระบาดของโรคตายเดือนโดยพบการตายในช่วงหนึ่งเดือนแรกที่ย้ายปลาลงเลี้ยงในกระชังหรือบ่อดินจึงเรียกว่า “โรคตายเดือน” อัตราการตายอยู่ระหว่าง 20-100 เปอร์เซ็นต์ ปัญหานี้ยังไม่มีใครทราบสาเหตุที่แน่ชัด แต่ลูกปลาที่รอดตายจากปัญหานี้หรือที่ผ่านเชื้อขนาด 10-30 กรัม จะมีราคาสูงขึ้นอย่างน้อยตัวละ 2-4 บาท ประเมินความเสียหายจากปัญหาโรคตายเดือนจะมีจำนวนลูกปลาสูญเสียระหว่าง 200-300 ล้านตัว ถ้าลูกปลาราคาตัวละ 1 บาท มูลค่าทางเศรษฐกิจของปัญหานี้อาจสูงถึง 300 ล้านบาทต่อปี ทางคณะผู้วิจัยคณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ได้ศึกษาสาเหตุของปัญหา ทำให้ทราบว่าเชื้อที่ก่อโรคตายเดือนเป็น “ไวรัสชนิดใหม่” ที่เรียกว่า Tilapia Lake Virus (TiLV) ที่ยังไม่เคยมีรายงานมาก่อนในประเทศไทย จากการวิจัยพบว่าปลาที่รอดตายจะมีภูมิคุ้มกันต่อโรคนี้และไม่พบความเสียหายอีกตลอดช่วงเวลาที่เหลือของการเลี้ยง ดังนั้นการพัฒนาวัคซีนเพื่อป้องกันเชื้อไวรัสอุบัติใหม่ชนิดนี้จึงเป็นทางเลือกหนึ่งที่มีประสิทธิภาพ ปลอดภัย และไม่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม นวัตกรรมนี้เป็นการพัฒนาวัคซีนทั้งในรูปแบบเชื้อตายและเชื้อเป็นเพื่อป้องกันโรคติดเชื้อไวรัสชนิดใหม่ในปลานิลและปลานิลแดง รวมถึงกรรมวิธีการเพาะเลี้ยงเชื้อและการตรวจวินิจฉัยโรคในปลาที่ติดเชื้อ

สรุปและจุดเด่นเทคโนโลยี

ผลงานชิ้นนี้เป็นการพัฒนาวัคซีนเชื้อตายและวัคซีนเชื้อเป็น (TILAVAC) เพื่อป้องกันโรคตายเดือนที่เกิดจากเชื้อไวรัสอุบัติใหม่ (สายพันธุ์ไทย) ในปลานิลและปลานิลแดง ที่เรียกว่า ทิลาเปียเลคไวรัส (Tilapia Lake Virus; TiLV) การพัฒนาวัคซีนประกอบด้วยการเพิ่มจำนวนเชื้อไวรัสในเซลล์เพาะเลี้ยงเพื่อให้ได้ปริมาณเชื้อที่เพียงพอ การทำให้เชื้ออ่อนแรง (เชื้อเป็น) หรือฆ่าด้วยสารเคมี (เชื้อตาย) การเตรียมแอนติเจนสำหรับผลิตเป็นวัคซีน การพัฒนาวิธีตรวจหาปริมาณเชื้อในปลาที่ได้รับวัคซีนหรือติดเชื้อในธรรมชาติ การพัฒนาวิธีตรวจวัดระดับภูมิคุ้มกันในปลาที่ได้รับวัคซีน และการทดสอบประสิทธิภาพของวัคซีนทั้งในระดับห้องปฏิบัติการและภาคสนาม

ความร่วมมือที่เสาะหา

เสาะหาผู้ร่วมวิจัยพัฒนา

สถานภาพของผลงานวิจัย

ได้ต้นแบบในระดับห้องปฏิบัติการ